Cây Gòn và Ứng Dụng của Cây Gòn

Cây Gòn là cây gì?

Cây Gòn là một loài cây nhiệt đới rất đặc biệt và có nhiều ứng dụng trong cuộc sống. Cây này thuộc bộ Cẩm quỳ và họ Cẩm quỳ nghĩa rộng, trước đây được tách ra trong họ riêng gọi là họ Gạo. Loài cây này có nguồn gốc ở Mexico, Trung Mỹ, Caribe, miền bắc Nam Mỹ và khu vực nhiệt đới miền tây châu Phi.

Tên khoa học của cây Gòn là Ceiba pentandra. Nó thuộc về chi Ceiba và họ Malvaceae s.l (hay Bombacaceae). Phân họ của nó là Bombacoideae. Cây Gòn có thân cây to lớn, đường kính tới 3 m và cao tới 60–70 mét. Thân cây và các cành lớn có nhiều gai lớn và cứng. Lá phức chứa 5–9 lá chét, mỗi lá chét dài tới 20 cm và tương tự như lá cọ (lá dạng chân vịt).

Cây trưởng thành sinh ra khoảng vài trăm quả dài khoảng 15 cm mỗi quả. Quả có hạt được bao bọc trong các sợi bông mịn là hỗn hợp của linhin và xenluloza. Ngoài ra, từ "cây Gòn" còn được sử dụng để chỉ sợi thu được từ quả của nó.

Quá trình thu hoạch và tách sợi là một thủ công tốn nhiều công sức. Sợi bông gòn nhẹ, có đàn hồi, nổi trên nước. Vì không thấm nước, sợi bông gòn và dễ cháy.

Sợi bông gòn không thể xe thành chỉ được nên thông dụng chỉ dùng làm chất nhồi cho các loại nệm, gối, bàn ghế, đồ chơi trẻ em và các lớp cách âm, cách nhiệt.

Sợi bông gòn xưa kia cũng được chuộng dùng trong các loại áo bông, chăn bông nhưng ngày nay vật liệu này thường được thay thế bằng sợi tổng hợp nhân tạo.

Hạt bông gòn chứa chất dầu có thể sử dụng nấu xà phòng và làm phân bón. Ngoài ra, cây Gòn còn được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác như làm vật liệu xây dựng, chế tạo đồ gỗ, dùng làm thuốc chữa bệnh và trong ngành công nghiệp dệt may.

Ở châu Á, nhất là Java canh tác và thu hoạch cây bông gòn được thực hiện quy mô. Ngoài ra một số địa phương khác ở Indonesia, Malaysia, Philippine và Nam Mỹ cũng trồng bông gòn.

Một loại sợi tương tự của cây Bombax malabarica gọi là cây bông lụa Ấn Độ (hay cây bông gòn Ấn Độ) có màu sẫm hơn sợi bông gạo. Trọng lượng cũng nặng hơn nên không được ưa chuộng bằng.

Trên thế giới, cây Gòn được coi là biểu tượng của truyền thống, lịch sử và văn hóa. Cây Gòn còn có giá trị tâm linh với người dân vùng nhiệt đới ở nơi cây này phát triển. Với những ứng dụng đa dạng và giá trị văn hóa - kinh tế - môi trường, cây Gòn là một loài cây quan trọng đối với con người.