Cây na xiêm, còn được gọi là bình bát, nê, tim bò hay sitaphal, tên khoa học là Annona reticulata, là một loài thực vật thuộc chi Na, có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới của Tân Thế Giới, bao gồm Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Trung Mỹ và Caribe cũng như các đảo xung quanh.
Cây na xiêm là một loại cây gỗ nhỡ, sớm hay nửa rụng lá. Thân cao khoảng 2-5 mét, đôi khi đến 10 mét. Lá đơn, mọc so le, nhọn hai đầu, dài 10-15cm và rộng 5-10cm. Hoa vàng, hai vòng cánh, nhiều nhị đực và tâm bì.
Quả của cây na xiêm có hình dạng giống như các loại na, hình tim với mặt ngoài có từng ô 5 góc mở. Thịt quả trắng hoặc hơi hồng, có chứa nhiều dưỡng chất như vitamin C, vitamin A, vitamin B6, magnésium, potassium, chất xơ, giúp hỗ trợ cho hệ tiêu hóa, tim mạch và giảm trầm cảm. Tuy nhiên, quả của cây na xiêm không ngon như na hoặc mãng cầu xiêm vì có vị hơi chát và ít ngọt.
Ngoài tác dụng ăn, cây na xiêm còn được trồng để chống được sạt lở bờ đê, kênh rạch, chắn sóng. Do cây na xiêm lớn nhanh, sống lâu và bộ rễ khá phát triển, rễ ăn xuống theo chiều sâu lẫn vươn xa nên bám chắc rất tốt, đặc biệt sau mỗi lần cắt ngọn, gốc thân và cả bộ rễ càng phát triển.
Toàn cây na xiêm có vị chát, có độc đặc biệt là hạt và vỏ thân, có tác dụng sát trùng. Quả xanh có tác dụng làm se, trừ lỵ, trị giun. Một số bài thuốc từ cây na xiêm như nước sắc lá để trị bệnh giun sán, giã nát đắp mụn nhọt, áp xe và loét; ăn nhiều quả na xiêm, trị được bệnh khí hư (huyết trắng) ở phụ nữ, chứng thiếu máu
Quả na xiêm xanh có chứa nhiều tanin, được sấy khô, nghiền thành bột dùng chữa tiêu chảy và bệnh lỵ; vỏ cây giã nát dùng đắp quanh nướu răng để làm giảm nhức răng; nước sắc vỏ cây na xiêm được dùng như thức uống giải nhiệt
Hột na xiêm từ những quả già, giã nhỏ, nấu với nước làm nước gội đầu hoặc ngâm quần áo để trừ chí, rận. Hột na xiêm đốt thành tro, trộn với dầu dừa bôi chữa trị ghẻ.
Cây na xiêm thường phổ biến ở vùng đất thấp, có khí hậu nóng và ẩm. Loài này thường mọc hoang tại nhiều khu vực trên thế giới như Ấn Độ, Úc và châu Phi. Tại Việt Nam, thường mọc ven bờ kênh, rạch có nước phèn, nước lợ ở Nam Bộ và một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Do chịu được phèn nên có thể làm gốc ghép cho mãng cầu xiêm.
Cây na xiêm có độc, tránh để nước của các bộ phận của cây bắn vào mắt sẽ rất nguy hiểm. Nhựa cây na xiêm có tính chất kích ứng ngoài da, có thể giải độc bằng dịch quả chanh.
Ý kiến bạn đọc
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
